Πρώτη δημοσίευση 10 Αυγούστου 2013
Με αφορμή την επιστολή που πήρα σήμερα το πρωί:
Κύριε καθηγητά καλημέρα.
Γνωρίζοντας την αγάπη σας για το ποδήλατο, σας κοινοποιώ ένα άρθρο του Κώστα Ζουγρή (μουσικού παραγωγού, μόνιμου συνεργάτη του Γιάννη Πετρίδη, επί 38 χρόνια στην ΕΡΑ), με τίτλο «Ποδήλατο, όταν ένα παιδικό όνειρο γίνεται τραγούδι». Αναφέρει πολλά ελληνικά και ξένα τραγούδια που έχουν παραπομπές σ’ αυτό το υπέροχο και αγαπημένο μας μέσο (δε θα πω μεταφοράς) ζωής.
Καλό υπόλοιπο καλοκαιριού, καλή δύναμη για τη νέα χρονιά.
Ν.A.
—————————-
Βρήκα και παράθεσα στίχους και έβαλα συνδέσεις των τίτλων με τα τραγούδια στο youtube… Απολαύστε τα! Σίγουρα υπάρχουν και άλλα τραγούδια γεμάτα εικόνες από το αγαπημένο μας ποδήλατο… Αν τα γνωρίζετε, στείλτε μου σχετικά στοιχεία…
——————————————————————————————-
Από τον Κώστα Ζουγρή
Το πρώτο ποδήλατο για ένα παιδί αποτελεί ίσως την πρώτη υλική επιθυμία του και οι τρεις αρχικά ρόδες του βοηθούν στο να αρχίσει τις πρώτες του αναζητήσεις σε έναν κόσμο που μπορεί αρχικά να περιορίζεται σε μερικές δεκάδες μέτρα, αλλά γι’ αυτόν είναι σαν να ταξιδεύει σε μία ολόκληρη πόλη.
Αν πάει κάποιος ενήλικος στις περιοχές που ζούσε μικρός, εύκολα θα διαπιστώσει ότι οι διαδρομές που θυμόταν από την παιδική του ηλικία, ήταν σημαντικά μικρότερες σε απόσταση από αυτό που είχε στη μνήμη του.
Το ποδήλατο με τα δύο στηρίγματα στις πίσω ρόδες και στη συνέχεια στην κανονική μορφή του, σαν δίτροχο, μας άνοιγε στις παλαιότερες δεκαετίες, που δεν υπήρχαν τόσα πολλά αυτοκίνητα, ένα καινούριο παράθυρο στον κόσμο.
Όλα δείχνουν ότι η καταστροφή που επιφέρει στο περιβάλλον η αλόγιστη χρήση των αυτοκινήτων, σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής των καυσίμων και την οδυνηρή καθιστική ζωή που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, θα οδηγήσει σε πιο συχνή χρήση του ποδήλατου ως μεταφορικού μέσου, κάτι που συμβαίνει βέβαια σε κάποιο βαθμό σε αρκετές από τις επαρχιακές μας πόλεις.
Ένα ποδήλατο δεν θα σε βοηθήσει βέβαια να γνωρίσεις τον κόσμο, εκτός από ειδικές περιπτώσεις, όπως συμβαίνει με άλλα μεταφορικά μέσα, όπως τα αεροπλάνα, τα πλοία ή το αυτοκίνητο. Σίγουρα, όμως, σε βοηθάει να γνωρίσεις τη γειτονιά σου και να ξεφύγεις από την καθημερινότητα γυμνάζοντας το σώμα σου.
Τα τραγούδια με θέμα το ποδήλατο είναι δυσανάλογα λίγα στη χώρα μας σε σχέση με τη σημασία που έπαιξαν στην παιδική και εφηβική μας ηλικία.
Η μεγαλύτερη επιτυχία με αναφορά σ’ αυτά, είναι Το ποδήλατο του Χρήστου Νικολόπουλου, σε στίχους του Άρη Δαβαράκη, από το 1996:
Παίρνω ένα ποδήλατο και φεύγω για τ’ αδύνατο/ κρατάω στο χέρι το κλειδί. (…) Ήμουν μικρό παιδάκι με καθαρή καρδιά/ είχα τ’ όνειρό μου, το ποδήλατό μου/ κι όλα έμοιαζαν σωστά/ έγινα δεκάξι, κι όλα ήταν εντάξει είχα μια ζωή μπροστά.
Ενθουσιασμένη από τον έρωτα αισθάνεται η Χάρις Αλεξίου στο Εϊ Τρελάθηκα:
Σαν παιδί που κλέβει ένα ποδήλατο/ κι όλοι τρέχουν και φωνάζουν πιάστε τον/ Έτσι τρέχω αγάπη μου σ’ εσένανε.
Η Ποδηλάτισσα, του Οδυσσέα Ελύτη, έγινε ολόκληρο άλμπουμ το 1979:
Το δρόμο πλάι στη θάλασσα περπάτησα/ που ‘κανε κάθε μέρα η ποδηλάτισσα/ βρήκα τα φρούτα που ‘χε στο πανέρι της, το δαχτυλίδι που ‘πεσε απ’ το χέρι της. Βρήκα το κουδουνάκι και το σάλι της, τις ρόδες, το τιμόνι, το πεντάλι της.
Μουσική, Μιχάλη Τρανουδάκη, ερμηνεία, Αφροδίτη Μάνου.
Η Καλλιόπη Βέττα στο Ένα ποδήλατο παλιό τραγουδά, σε στίχους του Θόδωρου Ποάλα και μουσική της Νένας Βενετσάνου: Μ’ ένα ποδήλατο παλιό γυρεύω τον παράδεισο και ρίχνω μαύρο δάκρυ.
Απόψε η καρδιά μου θα γίνει ένα παλιό ποδήλατο που θέλει να βγει στον ουρανό, τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου με τη Μελίνα Κανά και τίτλο Απόψε.
Ο Μανώλης Φάμελλος έχει διπλή σχέση με τα ποδήλατα, εκτός από το τραγούδι του Το ποδήλατο, το συγκρότημα που τον συνόδευε είχε το όνομα Ποδηλάτες, όνομα που έχει σχέση βέβαια και με το συγκρότημα Κίτρινα Ποδήλατα.
—
Στο Να ‘ταν η χαρά οικόπεδο η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου, ήθελε να έχει ένα μπλε ποδήλατο·
αντιθέτως, ο Παύλος Παυλίδης στο τραγούδι του Ο κηπουρός, το προτιμάει λευκό,
όπως και το συγκρότημα των Nazareth με το My white bicycle,
που ήταν όμως διασκευή στο τραγούδι των Tomorrow, (που κυκλοφόρησε το 1968), των οποίων μέλος ήταν ο Steve Howe, ο οποίος στη συνέχεια έγινε βασικός κιθαρίστας των Yes. Οι Tomorrow μαζί με τους Pink Floyd και τους Soft Machine ήταν τα τρία μεγάλα ονόματα στον χώρο της βρετανικής ψυχεδέλειας. Τραγουδιστής τους ήταν ο Keith West, που μέσα στο 1968 κυκλοφόρησε μόνος του το Except from a teenage opera, τραγούδι που ενέπνευσε τον Pete Townshend στο να γράψει τη ροκ όπερα Tommy.
Η Ελένη Βιτάλη στο δικό της Ποδήλατο τραγουδά για ένα πολύ μικρό ποδήλατο σε μέγεθος, που έχει ένα μικρό παιδί,
ενώ το Παιδί με την κεραία, της Κατερίνας Κυρμιζή, ποτέ δεν είχε ποδήλατο, ούτε έπαιξε μπάλα.
Ποδήλατα οι σκέψεις, δίχως φρένα κι αυτές είναι ο συνειρμός που έκαναν το 1996 οι Πυξ Λαξ στο Ποδήλατο δίχως φρένα.
Με ένα Κλεμμένο ποδήλατο οι Στέρεο Νόβα ταξιδεύουν για να γνωρίσουν τον κόσμο, χωρίς όμως να αναφέρουν το ποδήλατο στους στίχους τους, κάτι που κάνουν όμως στο τραγούδι τους Προάστιο, όπου κάποιο Σάββατο απόγευμα ένα ποδήλατο είναι ξεχασμένο στη μέση του δρόμου.
Το ποδήλατο αναφέρουν σε τραγούδια τους ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Ο τζίτζικας,
ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, Ο φλεγόμενος ποδηλάτης,
και οι Χειμερινοί Κολυμβητές, Ο ποδηλατιστής: Έχω ποδήλατο καλό, όπου και αν θέλεις πάει/ σαν πεις κι ο ποδηλατιστής σαν το πουλί πετάει. Οι στίχοι ήταν του υπερήλικα Σταύρου Καραμανιώλα, που ζούσε σε ένα μικρό χωριό της Θάσου.
Το 1978 το συγκρότημα των Queen κυκλοφορεί το άλμπουμ Jazz, στο οποίο υπάρχει το πιο γνωστό τραγούδι με αναφορά σε ποδήλατο, είχε τίτλο Bicycle race και για το βιντεοκλίπ που το συνόδευε αρχικά, το συγκρότημα χρησιμοποίησε 55 γυμνά κορίτσια που έκαναν ποδήλατο, με επακόλουθο την απαγόρευσή του. Οι Queen επαναλάμβαναν αρκετές φορές τη φράση: Θέλω να καβαλήσω το ποδήλατό μου.
Οι Orbit στο δικό τους Bicycle song (1996), μας πληροφορούν ότι ο πατέρας τους τούς αγόρασε καινούργιο ποδήλατο και μας προσκαλούν να παίξουμε μαζί τους.
Το Bike των Pink Floyd αρχικά δεν υπήρχε σε άλμπουμ, όταν κυκλοφόρησε το 1967, αλλά στη συνέχεια συμπεριελήφθη στη νεότερη έκδοση του Piper at the gates of dawn, το 1987. Το έγραψε και το τραγούδησε ο Syd Barrett στην προ του David Gilmour εποχή.
Οι Dukes Of Stratosphear, που ήταν μία άλλη μορφή του συγκροτήματος των XTC, με το δικό τους Bike ride to the moon (1987), αντέγραψαν μερικώς το τραγούδι των Pink Floyd.
Το Tour de France (1983) των Γερμανών Kraftwerk αναφέρεται, στους στίχους του, στον γνωστό ποδηλατικό γύρο στη Γαλλία.
Οι Madness, το γνωστό βρετανικό συγκρότημα που μαζί με τους Specials αναβίωσαν την κίνηση της μουσικής ska στις αρχές της δεκαετίας του ’80, έχουν κι αυτοί το δικό τους τραγούδι για τα ποδήλατα με τίτλο Riding on my bike.
The Acoustic Motorbike – Luka Bloom (1992),
The Pushbike Song – The Mixtures (1971),
Bicycle, bicycle, you are my bicycle – Be your own pet (2006),
Ι ride my bike – Cracker (1993),
Motorcrash – The Sugarcubes (1988),
συμπληρώνουν την αναφορά σε ένα μεταφορικό μέσο-παιχνίδι, που καταλαμβάνει ένα σημαντικό κομμάτι από τις αναμνήσεις μας, ενώ, παράλληλα, είναι σίγουρο ότι λόγω της εξέλιξης που είχαν τα άλλα μέσα μεταφοράς, θα αποτελεί το καταφύγιο μιας χαμένης αθωότητας για τους περισσότερους σημερινούς κατοίκους των μεγαλουπόλεων.
Ανάλογες σκέψεις θα είχε και ο Steven Spielberg, που τον οδήγησαν στη χρησιμοποίηση των ποδηλάτων στη σκηνή της ταινίας του Ε.Τ.
——————————————————————————————-
Στίχοι: Άρης Δαβαράκης
Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος
Πρώτη εκτέλεση: Κώστας Μακεδόνας
Παίρνω ένα ποδήλατο και φεύγω για τ’ αδύνατο
κρατάω στο χέρι το κλειδί
πιάνω το τιμόνι ο σφυγμός μου δυναμώνει
το έργο κάπου το ‘χω ξαναδεί
Ήμουν μικρό παιδάκι με καθαρή καρδιά
είχα τ’ονειρό μου, το ποδήλατό μου
κι όλα έμοιαζαν σωστά
έγινα δεκάξι, κι όλα ήταν εντάξει
είχα μια ζωή μπροστά
Το ποδήλατό μου, ήταν πάντοτε δικό μου
και με πήγαινε πολύ μακρυά
μέσα στη Σαχάρα, σαν την πιο βαθιά λαχτάρα
μ’ οδηγούσε πέρα απ’ τη χαρά
Και τώρα στον αγώνα, ξανά απ’ την αρχή
Φόρτσα στο πεντάλι, να ‘ρθουνε κι οι άλλοι
πάμε για ορθοπεταλιές
τα ποδήλατά μας, όπως τα όνειρά μας
ξέρουν από ανηφοριές
——————————————————————————————-
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Νίκος Αντύπας
Πρώτη εκτέλεση: Χαρούλα Αλεξίου
Έρωτας αντάρτης έτσι ξαφνικά
μου ‘πιασε το χέρι και με χείλη γλυκά
Σκύβει και μου δίνει κόκκινο φιλί
κι έλαμψε η νύχτα σαν την ανατολή
Εϊ τρελάθηκα, μεσ’ το φιλί του χάθηκα
Εϊ ζαλίζομαι, μόλις τον συλλογίζομαι
Έρωτας αντάρτης απ’ τον ουρανό
μ’ έχει στα φτερά του και μαζί του πετώ
τραγουδώ
Εϊ τρελάθηκα, μεσ’ τη μάτια του χάθηκα
Εϊ με φίλησε, και στην καρδιά μου μίλησε
Τίποτα δεν θέλω μόνο εσένανε
όλα είναι δικά μου μ’ ένα σου ναι
Όταν με κοιτάς νιώθω πως χάνομαι
γεια σου μοναξιά μου, άντε γεια σου καημέ
Εϊ τρελάθηκα, μεσ’ το φιλί του χάθηκα
Εϊ μανούλα μου, μάζεψε στην καρδούλα μου
Σαν παιδί που κλέβει ένα ποδήλατο
κι όλοι τρέχουν και φωνάζουν πιάστε τον
Έτσι τρέχω αγάπη μου σ’ εσένανε
να γλιτώσω από έναν κόσμο άκαρδο
Εϊ ο έρωτας, άστρο και καταφύγιο
Εϊ ο έρωτας, το πιο κρυφό μαρτύριο
Εϊ τρελάθηκα, μεσ’ το φιλί του χάθηκα
Εϊ τρελάθηκα, μεσ’ τη μάτια του χάθηκα
Εϊ με φίλησε, και η καρδιά μου μίλησε
Εϊ με φίλησε, και στη ζωή μου κύλησε
——————————————————————————————-
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης, Μουσική: Μιχάλης Τρανουδάκης
Το δρόμο πλάι στη θάλασσα
περπάτησα πού’ κανε κάθε
μέρα η ποδηλάτισσα.
Βρήκα τα φρούτα πού’ χε
στο πανέρι της, το δαχτυλίδι
πού’ πεσε απ’ το χέρι της.
Βρήκα το κουδουνάκι και το
σάλι της, τις ρόδες,
το τιμόνι, το πεντάλι της.
Tη ζώνη της, τη βρήκα σε
μιαν άκρη, μια πέτρα διάφανη
που ‘μοιαζε με δάκρυ.
Τα μάζεψα ένα ένα και τα
κράτησα κι έλεγα πού ‘ναι
πού ‘ναι η ποδηλάτισσα.
Την είδα να περνά πάνω
απ’ τα κύματα, την άλλη μέρα
πάνω από τα μνήματα.
Την τρίτη νύχτωσ’ έχασα
τ’ αχνάρια της, στους ουρανούς
άναψαν τα φανάρια της.
——————————————————————————————-
Μ΄ ένα ποδήλατο παλιό.
Στίχοι: Θόδωρος Ποάλας
Μουσική: Νένα Βενετσάνου
Πρώτη εκτέλεση : Καλλιόπη Βέτα
Πέφτει απόψε μια βροχή
Στην πικραμένη μου ψυχή
Τα λόγια σου ψιχάλες
Πέφτει απ’ τα μάτια στην καρδιά
Ξεπλένει χτεσινά φιλιά
Και του σπιτιού τις σκάλες
Έκλεισε απόψε ο καιρός
Έκλεισε κι ο λογαριασμός
Που είχαμε στην άκρη
Μ’ ένα ποδήλατο παλιό
Γυρεύω τον παράδεισο
Και ρίχνω μαύρο δάκρυ
——————————————————————————————-
Απόψε
Στίχοι: Θανάσης Παπακωνσταντίνου
Μουσική: Θανάσης Παπακωνσταντίνου
Απόψε το τραγούδι θα `ναι σαν προσευχή,
θα είναι ελαιώνας σε ξεχασμένη γη.
Απόψε το τραγούδι θα γίνει αγκαλιά
που θα χωράει κι εσένα κι ας είσαι μακριά
Απόψε τη σελήνη δεν τη γελάει κανείς,
βασιλικό χαϊδεύει με το `να χέρι της,
κι εγώ που δεν κοιμάμαι, εγώ που ξαγρυπνώ,
δεν ξέρω αν θα πεθάνω, ή αν θα γεννηθώ.
Απόψε η καρδιά μου θα γίνει ένα παλιό
ποδήλατο που θέλει να βγει στον ουρανό,
τον Μάσσιμο Τροϊζι να βρει και να του πει,
πως μέσα σε μια νύχτα αλλάζει η ζωή.
Απόψε το τραγούδι θα γίνει αγκαλιά
που θα χωράει κι εσένα κι ας είσαι μακριά.
——————————————————————————————-
Να ‘ταν η χαρά οικόπεδο (Borino Oro)
Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου
Μουσική: Παραδοσιακό Γιουγκοσλάβικο
Πρώτη εκτέλεση: Άλκηστις Πρωτοψάλτη
Άλμπουμ: Παραδέχτηκα (1992)
Γιασεμί μου φαντασμένο δε βαστώ.
Σ’ ένα τοίχο νοικιασμένο να κλειστώ.
Και να σκέφτομαι τα βράδια
όσα του γιαλού τα κύματα.
Με κουτιά της μπύρας άδεια.
Να κατρακυλώ.
Να ‘ταν η χαρά οικόπεδο
κι άλλη μια φορά σαν παλιόπαιδο
κι άλλη μια φορά βρε μάγισσα.
Να γυρνούσα εκεί.
Να ‘χα κι ένα μπλε ποδήλατο
να ‘πιανα το φως κι άντε φύλα το.
Να ‘πιανα το φως και να ‘βγαινα
στην Αμερική.
Τον κατήφορο θα πάρω
και θα βγω.
Μεροκάματο στο χάρο
δεν χρωστώ.
Με τον έρωτα παζάρια
μέσα στου γιαλού τα κύματα
την καρδιά την κάνω ζάρια
κι όλα τα πουλώ.
Να ‘ταν η χαρά οικόπεδο
κι άλλη μια φορά σαν παλιόπαιδο.
Κι άλλη μια φορά βρε μάγισσα
να γυρνούσα εκεί.
Να γυρνούσα εκεί που σ’ άφησα
κι άλλα στη ζωή τηλεγράφησα.
Κι άλλα στη ζωή περίμενα
κι όχι φυλακή.
——————————————————————————————-
Ο Κηπουρός
Παύλος Παυλίδης
Μέσα στον κήπο της δικιάς μου μοναξιάς
κάτι πουλιά πετούν πάνω απ’ τη στάχτη
που άφησε πίσω του όταν έφυγε ο νοτιάς και
μου τραγουδάνε η αγάπη θα ‘ρθει, θα ‘ρθει
Μέσα στους τοίχους της μικρής μου φυλακής
κάποιος διαβάζει της παλάμης μου το χάρτη
βλέπει τους δρόμους της χαμένης μου ζωής και
μου τραγουδάει η αγάπη θα ‘ρθει, θα ‘ρθει
Θα ‘ρθει, ένα απόγευμα ζεστό, θα μπει στον κήπο αυτό
όλο το φως που υπάρχει
θα ‘ρθει, μ’ ένα ποδήλατο λευκό, θα κοιταχτεί μέσ’ στο νερό
και θα ρωτάει να μάθει…
Πότε γέμισε ο κήπος με πουλιά, πόσο είχε λείψει εκεί μακριά
ποιος θα φροντίζει τ’ άνθη
Μέσα στον κήπο της δικιάς μου μοναξιάς
κάτι παιδιά που γκρέμισαν το φράχτη
μου ‘παν σε είδαν πάλι απ’ έξω να περνάς και
έπειτα είπαν η αγάπη θα ‘ρθει, θα ‘ρθει
Θα ‘ρθει, ένα απόγευμα ζεστό…
Μέσα στους τοίχους της μικρής μου φυλακής…
——————————————————————————————-
Ο φλεγόμενος ποδηλάτης
Στίχοι: Αλκίνοος Ιωαννίδης
Μουσική: Αλκίνοος Ιωαννίδης
Διαβάζει: Λίνος Ιωαννίδης
Ο φλεγόμενος ποδηλάτης περνά κάθε απόγευμα
Περιστρέφει έναν ήλιο στον ένα τροχό
Στον άλλο ένα μήλο
Χαμογελά στα παιδιά
στις κυρίες χαρίζει ένα μαύρο λουλούδι
ένα φιλί στην παλάμη να μην τον ξεχνούν
κι ύστερα φεύγει
Τα παιδιά δεν τον βλέπουν
Μα οι κυρίες παλεύουν πια θα τον σβήσει
Η αγκαλιά τους ο δρόμος
Νερό και φωτιά που κυλάει στα χωράφια
Φυτρώνουν στον ήλιο πλατάνια ζεστά
κυπαρίσσια οριζόντια
κοιμητήρια μικρά
να κοιμούνται οι πόθοι
Τα μεγάλα ταξίδια
Κι ο φλεγόμενος ποδηλάτης που περνά κάθε απόγευμα
————————————————————————————————————————————————————————————–
————————————————————————————————————————————————————————————–
Επιπλέον των παραπάνω προσθέτουμε:
Το Ποδήλατο – Παύλος Παυλίδης
—————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————-
Το καναρινί ποδήλατο, ταινία του Δημήτρη Σταύρακα
—————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————-
multiplication 