Αρχές και φιλοσοφία μαθήματος
Η Αναπτυξιακή Ψυχολογία διερευνά την ανάπτυξη και τις αλλαγές στη σκέψη, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη ανάπτυξη ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της αλληλεπίδρασης της βιολογίας, των ατομικών χαρακτηριστικών (γνωστικών και κοινωνικο-συναισθηματικών) και του περιβάλλοντος (φυσικού και κοινωνικού).
Στόχος της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας είναι να περιγράψει, να εξηγήσει και να βελτιώσει την εξέλιξη σε όλους τους τομείς ανάπτυξης του ανθρώπου, όπως σωματικό, γνωστικό, συναισθηματικό, και κοινωνικό. Κατά την περιγραφή, οι θεωρητικοί της ανθρώπινης ανάπτυξης παρατηρούν προσεκτικά την συμπεριφορά ανθρώπων διαφορετικών ηλικιών, προσπαθώντας να προσδιορίσουν πώς τα ανθρώπινα όντα αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Κατά τη διαδικασία της εξήγησης, οι ερευνητές προσπαθούν να προσδιορίσουν το γιατί οι άνθρωποι εξελίσσονται με ένα χαρακτηριστικό για αυτούς τρόπο και γιατί κάποια άτομα καταλήγουν να γίνουν διαφορετικά από τα άλλα. Τέλος, εφαρμόζοντας στην πράξη τη γνώση που προηγήθηκε, υποβοηθούν τα ανθρώπινα όντα να έχουν μια θετική εξέλιξη και προσαρμογή.
Μαθησιακοί στόχοι
Οι σπουδαστές μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος να είναι σε θέση:
- Να αναγνωρίζουν το ρόλο των γενετικών και κοινωνικο-πολιτισμικών παραγόντων στην ανθρώπινη ανάπτυξη
- Να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν τα αναπτυξιακά επιτεύγματα σε όλους τους τομείς ανάπτυξης για κάθε ηλικιακή περίοδο, με έμφαση στην παιδική και εφηβική ηλικία
- Σχετικά με τη σωματική ανάπτυξη να διακρίνουν τους τρόπους με τους οποίους η κατασκευή του σώματος -ο εγκέφαλος, το νευρικό σύστημα, οι μύες και οι αισθήσεις, αλλά και η ανάγκη για τροφή και ύπνο- καθορίζει τη συμπεριφορά
- Σχετικά με τη γνωστική ανάπτυξη, να αναλύουν τον τρόπο με τον οποίο η ανάπτυξη και η αλλαγή στις νοητικές ικανότητες επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ατόμου
- Σχετικά με την συναισθηματική ανάπτυξη, να αξιοποιούν τις γνώσεις τους αναφορικά με τον τρόπο που οι πρώτες συναισθηματικές σχέσεις και γενικά τα συναισθήματα επηρεάζουν την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ατόμου
- Σχετικά με την κοινωνική ανάπτυξη, να αναγνωρίζουν και να αξιοποιούν τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικές σχέσεις και η αλληλεπίδραση του ατόμου με τους άλλους, αναπτύσσονται, αλλάζουν ή παραμένουν σταθερές με την πάροδο του χρόνου
- Να συνδέουν τις τρέχουσες αλλαγές στην ανάπτυξη με τις μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης
- Να περιγράφουν και να αναλύουν τρόπους με τους οποίους τα ερευνητικά δεδομένα της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας μπορούν να εφαρμοστούν στην καθημερινή ζωή
- Να συνδυάζουν τη θεωρία, την έρευνα και την εφαρμογή που εστιάζεται στην ανθρώπινη ανάπτυξη
Περίγραμμα μαθήματος
Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία και τις ερευνητικές στρατηγικές της
Θεωρίες της ανθρώπινης ανάπτυξης
Η αλληλεπίδραση κληρονομικότητας και περιβάλλοντος
Η γνωστική Ανάπτυξη και η Γλώσσα στην παιδική και εφηβική ηλικία και σύντομη περιγραφή των αναπτυξιακών επιτευγμάτων των προηγούμενων ηλικιακών ομάδων
Η κοινωνική ανάπτυξη και η ανάπτυξη της προσωπικότητας στην παιδική και εφηβική ηλικία
– Διαπροσωπικές σχέσεις και φιλία
– Η ανάπτυξη της έννοιας του εαυτού
– Επιθετικότητα, αλτρουισμός και ηθική ανάπτυξη
Η συναισθηματική ανάπτυξη: από τις πρώτες συναισθηματικές σχέσεις στα συναισθήματα που επηρεάζουν την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ατόμου
Νοημοσύνη (ατομικές διαφορές στη νοημοσύνη, πολλαπλή νοημοσύνη – κοινωνική νοημοσύνη)
Διαφορές μεταξύ των φύλων και των ρόλων τους στην ανάπτυξη
Εφηβεία: χαρακτηριστικά και συγκρότηση της ταυτότητας
Οι έφηβοι στις κοινωνικές δομές που αλλάζουν. Σύγχρονα ζητήματα εφηβείας
Ο έφηβος και η οικογένειά του. Συγκρούσεις γονέων-εφήβων. Έφηβοι και σχολείο
Έφηβοι σε κίνδυνο: Διαταραχές στην ανάπτυξη και αποκλίνουσες συμπεριφορές. Παράγοντες πρόβλεψης και μορφές αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Εικόνα του σώματος και προσαρμογή – Νευρική ανορεξία και βουλιμία. Σεξουαλική συμπεριφορά και εφηβική εγκυμοσύνη – Έφηβοι γονείς
Μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης
Αυτή η θεματική ενότητα θα διδαχθεί μέσω μιας ποικιλίας μεθόδων, δίνοντας έμφαση στην ενεργό συμμετοχή και στη βιωματική μάθηση. Η σύσταση μικρών ομάδων εργασίας, ο διάλογος στην τάξη, τα σεμινάρια, οι ασκήσεις, οι διαλέξεις, τα εργαστήρια σε εξειδικευμένους τομείς θα λειτουργούν συμπληρωματικά για την υλοποίηση των στόχων του μαθήματος.
Αξιολόγηση
Ο τρόπος αξιολόγησης καθορίζεται από τον διδάσκοντα στην έναρξη του ακαδημαϊκού έτους και μπορεί να περιλαμβάνει τα παρακάτω:
- Εξέταση γραπτή στο τέλος του εξαμήνου
- Εξέταση προφορική στο τέλος του εξαμήνου
- Πρόοδος (ενδιάμεση εξέταση)
- Κατ’ οίκον εργασία
- Προφορική παρουσίαση εργασίας
- Εργαστήριο ή πρακτικές ασκήσεις
- Άλλα
Διδακτικά βοηθήματα
Α. Κύρια Βοηθήματα
Feldman R. S. (2011). Εξελικτική Ψυχολογία, Δια βίου Ανάπτυξη. Αθήνα: Δαρδανός.
Shaffer, D. R. (2004). Εξελικτική Ψυχολογία, Παιδική ηλικία και εφηβεία. Αθήνα: Έλλην. (Έκδοση στην Ελληνική γλώσσα του βιβλίου «Developmental Psychology – Childhood and Adolescence», Brooks/Cole Publishing, με επιμέλεια της Ευανθίας Μακρή-Μπότσαρη.)
Β. Συμπληρωματικά Βοηθήματα
Cole, S. & Cole M. (2003). Η Ανάπτυξη των Παιδιών, Τόμος 2, Γνωστική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κατά τη νηπιακή και μέση παιδική ηλικία. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Cole, S. & Cole M. (2003). Η Ανάπτυξη των Παιδιών, Τόμος 3, Εφηβεία. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Ποιος είναι ο Γιώργος Παξινός.
multiplication 