Πρώτη δημοσίευση 18-10-2007
«Με συναισθηματικά νοήμονες ηγέτες θα είχαμε λιγότερους πολέμους»
λέει ο Daniel Goleman, συγγραφέας του διεθνούς μπεστ σέλερ, χωρίς να κατονομάζει συγκεκριμένους ηγέτες. Και ο νοών νοείτω.
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ
Δεν χρειάζεται IQ στον δρόμο για την επιτυχία. Χρειάζεται EQ. Το EQ δεν είναι αριθμός. Είναι η νοημοσύνη των συναισθημάτων, σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες γύρω από τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά. Το 1995 ο ψυχολόγος Daniel Goleman πέταξε το γάντι στη συμβατική αντίληψη πάνω σε θέματα νοημοσύνης και εκπαίδευσης συμπυκνώνοντας στο βιβλίο του «Συναισθηματική νοημοσύνη» τα πιο πρόσφατα ευρήματα της νευροψυχολογίας και της επιστήμης της συμπεριφοράς. Το βιβλίο έγινε μπεστ-σέλερ διεθνώς, όπως και στην Ελλάδα όπου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, οπότε ακολούθησε η συνέχεια με τη «Συναισθηματική νοημοσύνη στον χώρο της εργασίας», που επίσης κυκλοφόρησε εδώ πριν από λίγες ημέρες. «Το Βήμα», μια συναισθηματικά νοήμων επιχείρηση σύμφωνα με το μοντέλο του δόκτορος Goleman, είχε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του στη Μασαχουσέτη. Από τη συζήτηση προέκυψε ότι ο δρ Goleman, του οποίου η σύζυγος είναι ελληνικής καταγωγής εκ πατρός, σκέφτεται να επισκεφθεί τη χώρα μας για διακοπές και μόνον, incognito.
Τα τελευταία 10 χρόνια υπήρξε μια έκρηξη της εκλαϊκευμένης επιστήμης. Πιστεύετε ότι συμβαίνει το ίδιο τώρα στο χώρο της ψυχολογίας;
«Πράγματι πρόκειται για φαινόμενο της ίδιας έκρηξης, αφού η ψυχολογία είναι ο κλάδος της επιστήμης που ερμηνεύει τον εαυτό μας στον εαυτό μας. Γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, επειδή αφορά εκείνο το πεδίο της επιστήμης που σχετίζεται εντελώς άμεσα με την ίδια τη ζωή μας».
Πότε άλλαξε ο ορισμός της ευφυΐας;
«Στη διάρκεια των τελευταίων 10-15 χρόνων οι ψυχολόγοι άρχισαν να μελετούν μια ευρύτερη διάσταση της νοημοσύνης πέραν του IQ, αντιλαμβανόμενοι ότι υπάρχει ένα φάσμα δεξιοτήτων που προδιαγράφει πόσο θα πετύχουν οι άνθρωποι στη ζωή τους ανεξάρτητα από το σκορ τού IQ τους. Ένας από τους πρώτους ψυχολόγους που άλλαξαν τον ορισμό της νοημοσύνης, φίλος μου από το Harvard, ήταν ο Howard Gardner, ο οποίος υπέδειξε ότι υπάρχουν πολλαπλά είδη νοημοσύνης: μπορεί κάποιος να είναι νοήμων μουσικά ή κινησιολογικά ή να διαθέτει αυξημένη αυτοεπίγνωση ή δυνατότητα να επικοινωνεί με τους άλλους και να συνεργάζεται».
Το EQ είναι σημαντικότερο στη ζωή μας από το IQ;
«Εξαρτάται για ποιο διάστημα της ζωής μιλάτε. Αν έχετε κατά νου τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο, τότε το IQ είναι σημαντικότερο γι’ αυτά. Αν εννοείτε όμως την επιτυχία στην επαγγελματική ζωή, τότε το EQ είναι σημαντικότερο. Το IQ καθορίζει σε ποιον τομέα μπορείς να ειδικευτείς και σε ποια κατεύθυνση να στραφείς για επαγγελματικό προσανατολισμό αλλά δεν προδιαγράφει την επιτυχία στον επαγγελματικό στίβο. Εκεί είναι που αποκτά σημασία το EQ».
Μπορεί, δηλαδή, κάποιος με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης να έχει διακεκριμένη επίδοση;
«Όντως υπάρχουν άτομα χαμηλού IQ που διαθέτουν εξαιρετικές ικανότητες άλλου είδους. Αυτοί ενδέχεται να έχουν ανθρώπους με υψηλότερο IQ στην υπηρεσία τους επειδή διαθέτουν λ.χ. επιχειρηματικό πνεύμα. Αν φθάσουμε στην προσωπική ζωή του καθενός τώρα, το IQ έχει πλέον ελάχιστη σημασία. Εκεί η συναισθηματική νοημοσύνη είναι το παν. Αυτή καθορίζει την επιτυχία στον γάμο, στη σχέση των γονιών με τα παιδιά, στις σχέσεις με τους φίλους».
Το IQ είναι αριθμός. Το EQ πώς μετριέται;
«Ο κάθε άνθρωπος έχει ένα προφίλ. Δεν αποδίδω ιδιαίτερη σημασία στη μέτρηση του EQ όσο στη σκιαγράφηση του προφίλ των ικανοτήτων που διαθέτει ο κάθε άνθρωπος, στα σημεία όπου είναι δυνατός και σε εκείνα όπου μπορεί να βελτιωθεί. Είναι ένα μοντέλο δυνατών και αδύνατων σημείων».
Μπορεί να αλλάξει η ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου μετά τα 30 του;
«Οποτεδήποτε μπορεί να αλλάξει κανείς, αρκεί να προσπαθήσει. Άνθρωποι ντροπαλοί μπορούν να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση στις κοινωνικές συνευρέσεις, άνθρωποι οξύθυμοι μπορούν να επιτύχουν τον έλεγχο των αντιδράσεών τους, οι κακές συνήθειες μπορούν να αλλάξουν σε οποιαδήποτε φάση της ζωής κάποιου. Η συναισθηματική νοημοσύνη διδάσκεται. Στο τελευταίο μου βιβλίο, για τη συναισθηματική νοημοσύνη στον χώρο εργασίας, περιγράφω τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς προκειμένου να αλλάξει, δηλαδή να αποκτήσει αυτοεπίγνωση, να ελέγχει τα συναισθήματά του, να παίρνει πρωτοβουλίες, να αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες που κάνουν τους ανθρώπους να διακρίνονται στη δουλειά τους».
Μπορεί η «συναισθηματική νοημοσύνη» να μας βοηθήσει, λ.χ., να δια-πραγματευθούμε επιτυχώς μια αύξηση των αποδοχών μας;
«Φυσικά, διότι οι καλύτεροι διαπραγματευτές είναι συναισθηματικά νοήμονες, είναι ικανοί να αντιληφθούν τη διάθεση αυτού που έχουν απέναντί τους, να συντονιστούν με τις συναισθηματικές τάσεις που υπάρχουν ανάμεσά τους και να αισθανθούν πότε πρέπει να υποχωρήσουν. Επίσης είναι σε θέση να προβάλλουν τα πιο αποτελεσματικά επιχειρήματα, εκείνα που πραγματικά ενδιαφέρουν τον άλλο και μπορούν να τον πείσουν».
Υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική;
«Δεν υπάρχει μία και μόνη στρατηγική. Αυτός που είναι συναισθηματικά νοήμων θα προσδιορίσει την καλύτερη στρατηγική για τη δεδομένη στιγμή. Επίσης θα αντιληφθεί πότε τα πράγματα παίρνουν απογοητευτική τροπή. Ένα από τα πράγματα που κάνουν τους ανθρώπους να αποτυγχάνουν σε μια διαπραγμάτευση ή στην τέχνη της πειθούς είναι ότι δεν αντιλαμβάνονται τη στιγμή που ο άνθρωπος απέναντί τους έχει αρχίσει να μην ανταποκρίνεται καλά. Τους λείπει, δηλαδή, η ενσυναίσθηση. Δεν είναι σε θέση να αισθανθούν τον αντίκτυπο που έχουν στον άνθρωπο απέναντί τους. Οι ικανοί άνθρωποι έχουν αυτή τη δεξιότητα ώστε να αλλάξουν πλεύση την κρίσιμη στιγμή».
Συνεπώς, το EQ είναι αυτό που οδηγεί στις υψηλότερες βαθμίδες της κλίμακας;
«Ακριβώς. Τα δεδομένα που χρησιμοποιώ στο βιβλίο μου σχετικά με τις ικανότητες που οδηγούν σε ξεχωριστές επιδόσεις προέρχονται από 500 διαφορετικές εταιρείες, οι οποίες αναζήτησαν μεταξύ των δικών τους εργαζομένων τα χαρακτηριστικά εκείνα που δημιουργούν τους «αστέρες» για τη συνολική απόδοση ενός οργανισμού, τα «ταλέντα». Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι για οποιουδήποτε τύπου εργασία το EQ έχει διπλάσια σημασία από το IQ του εργαζομένου. Και μάλιστα όσο υψηλότερα ανεβαίνεις τόσο περισσότερο οι διαπροσωπικές ικανότητες έχουν μεγαλύτερη σημασία για να ξεχωρίσουν οι «αστέρες» από τον μέσο όρο».
Μπορείτε να δώσετε παραδείγματα εταιρειών ή οργανισμών που είναι συναισθηματικά νοήμονες; Η Coca-Cola, λ.χ., είναι νοήμων;
«Σε κάποιες πτυχές, ναι. Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν είναι ένα πράγμα μόνο. Είναι ένα μοντέλο συναισθηματικών και κοινωνικών ικανοτήτων, όπως η αυτοεπίγνωση, ο αυτοέλεγχος, η επιρροή, η πολιτική αντίληψη… Όπως συμβαίνει με τα άτομα, που μπορεί να είναι ικανά σε κάποιες από αυτές τις δεξιότητες και σε άλλες όχι, έτσι συμβαίνει και με τις εταιρείες ή τις ομάδες. Ένα από τα δυνατά σημεία της Coca-Cola, π.χ., είναι ότι δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των υπαλλήλων της και στην καλλιέργεια του αισθήματος της αυτοαποτελεσματικότητας με αντίστοιχη επίδραση στη συνολική απόδοση. Ένα από τα δυνατά σημεία της Microsoft είναι η διαρκής εκστρατεία για επίτευξη ολοένα βελτιωμένου προϊόντος. Ο Μπιλ Γκέιτς αποτελεί παράδειγμα αυτής της δεξιότητας και ο οργανισμός ακολουθεί την ίδια στρατηγική. Ο κάθε οργανισμός έχει τη δική του φόρμουλα επιτυχίας αλλά αυτή η φόρμουλα πάντα περιλαμβάνει κάποια επίπεδα συλλογικής, συναισθηματικής νοημοσύνης».
Για τον χώρο της πολιτικής τι θα λέγατε;
«Είναι ο χώρος όπου έχουμε απεγνωσμένη ανάγκη συναισθηματικής νοημοσύνης. Δεν είναι πολλοί οι ηγέτες που τη διαθέτουν. Με συναισθηματικά νοήμονες ηγέτες θα είχαμε λιγότερους πολέμους. Θα ήταν αποτελεσματικότερες οι συμφωνίες και η διαπραγμάτευση της ειρήνης. Πιστεύω ότι η απουσία συναισθηματικής νοημοσύνης στον χώρο της πολιτικής οδηγεί στους πολέμους».
Το ΒΗΜΑ, 18/04/1999 , Σελ.: S04. Κωδικός άρθρου: B12551S041. ID: 149007
Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από «ΤΟ ΒΗΜΑ».
Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά την 25η Νοεμβρίου 2009
multiplication 