Μάθημα ΑΨ08: Αβραάμ Μάσλοου – Abraham Maslow (1908-1970)

Πρώτη δημοσίευση 13-1-2010

Η Υπαρξιακή Φιλοσοφία βλέπει τον άνθρωπο ως ύπαρξη υπεύθυνη για τη μοίρα του.

Ο Μάσλοου επηρεάστηκε από αυτήν. Πέντε είναι τα βασικά σημεία της θεωρίας του:

• Τα αποτελέσματα της έρευνας της συμπεριφοράς των ζώων δεν είναι επαρκούν για την εξήγηση της ψυχολογίας του ανθρώπου.
• Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί παρά μόνον ως ένα ενιαίο σύνολο.
• Η φύση του ανθρώπου δεν είναι ούτε κακή ούτε καλή, αλλά ουδέτερη. Η αρνητική συμπεριφορά του ανθρώπου οφείλεται σε αρνητικές επιδράσεις του περιβάλλοντος.
• Υπάρχει στον άνθρωπο ένα έμφυτο δυναμικό δημιουργικότητας που κινδυνεύει να καταστραφεί με τον «εκπολιτισμό» του.
• Κάθε άνθρωπος τείνει με φυσικό τρόπο προς την υγεία του.

Ο Μάσλοου δημιούργησε μια κλίμακα αναγκών, που έγινε η διάσημη ως η πυραμίδα των αναγκών. Πιο συγκεκριμένα, μίλησε για τις φυσιολογικές ανάγκες, τις ανάγκες ασφάλειας, τις ανάγκες κοινωνικής αποδοχής, αυτοεκτίμησης και αυτογνωσίας.

Ονόμασε φυσιολογικές ανάγκες τις βασικές ανάγκες που έχει ο άνθρωπος όπως για παράδειγμα την ανάγκη για αέρα, τροφή, ύπνο κ.λπ. Ονόμασε ανάγκες ασφάλειας τις ανάγκες που έχουμε για το σπίτι, για να προστατεύουμε το σώμα μας από διάφορες επιθέσεις, να είμαστε υγιείς, να έχουμε μια ψυχολογική προστασία. Τα δυο αυτά είδη αναγκών ικανοποιούν τα ζωικά ένστικτα. Οι επόμενες ανάγκες ονομάζονται ανάγκες κοινωνικής αποδοχής και έχουν σχέση με την ανάγκη να έχουμε ένα κύρος στην κοινωνία, έναν κύκλο που να μας αγαπά και να μας αποδέχεται, μέσα στον οποίο αισθανόμαστε καλά. Στην συνέχεια, στις ανάγκες αυτο- εκτίμησης ο άνθρωπος έχει ανάγκη να παίρνει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή, να βασίζεται στα πόδια του και να έχει δικές του ιδέες και πιστεύω.

Μίλησε, επίσης, για τα επίπεδα ομοιόστασης.

Ομοιόσταση είναι η αρχή με την οποία λειτουργεί ο θερμοστάτης: όταν ψυχραίνει, ανοίγει τη θέρμανση κι όταν θερμαίνεται, την κλείνει. Με τον ίδιο τρόπο, το σώμα, όταν του λείπει μια ουσία, δημιουργεί πείνα για αυτήν. Όταν την αποκτήσει, σταματά να πεινάει. Έτσι, ο Μάσλοου μετάφερε την ομοιόσταση στις ανάγκες του ανθρώπου.

Ο Μάσλοου βλέπει όλες αυτές τις ανάγκες ως απαραίτητες για την επιβίωση και την υγεία του ανθρώπου. Όλοι έχουμε «χτίσει» αυτές τις ανάγκες γενετικά, ως ένστικτα, κι έτσι τις ονομάζει «ενστικτώδεις» ανάγκες.

Υποστηρίζει ότι, αν ρωτήσουμε τους ανθρώπους για το ποια θα ήταν η δική τους ιδανική ζωή, μπορούμε να πάρουμε σημαντικές πληροφορίες για τις ανάγκες που δεν έχουν καλύψει.

Οι τελευταίες ανάγκες στην πυραμίδα είναι οι ανάγκες αυτοπραγμάτωσης. Οι ανάγκες αυτές περικλείουν την επιθυμία να εκπληρώσει ο άνθρωπος δυναμικά όλα αυτά που μπορεί να είναι, να γίνεται πιο ολοκληρωμένος, «πιο γεμάτος». Για να είναι κάποιος αυτοπραγματωμένος, χρειάζεται να έχει τις χαμηλότερες ανάγκες τακτοποιημένες. Υπολόγισε ότι το μόνο το 2% του κόσμου είναι πραγματικά αυτοπραγματωμένο.

Επέλεξε μια ομάδα ανθρώπων που, σύμφωνα με τον ίδιο, είχαν τα βασικά για την αυτοπραγμάτωση, όπως ο Abraham Lincoln, ο Mahatma Gandhi, ο Albert Einstein κ.ά. Κοίταξε τις βιογραφίες τους, τα γραπτά τους, τις δραστηριότητές τους και πήρε συνεντεύξεις από αυτούς που τους γνώριζε προσωπικά. Έτσι, έφτιαξε μια λίστα με κοινά χαρακτηριστικά.

Είδε ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν κέντρο την πραγματικότητα, που σημαίνει ότι μπορούν να ξεχωρίσουν αυτό που είναι ψεύτικο κι ανέντιμο από αυτό που είναι αληθινό και αυθεντικό. Είχαν ως κέντρο τα προβλήματα που απαιτούν λύσεις. Θεωρούσαν ότι οι σκοποί δεν δικαιολογούν τα μέσα, ότι τα μέσα μπορεί να είναι και σκοποί και ότι τα μέσα συχνά είναι πιο σημαντικά από τους σκοπούς.

Είχαν ανάγκη για μοναξιά και ένιωθαν άνετα να είναι μόνοι τους. Βασίζονταν στις δικές τους εμπειρίες και κρίσεις. Ήταν μη κομφορμιστές, είχαν δημοκρατικές αξίες. Ήταν «ανοιχτοί» στις εθνικές και ατομικές διαφορές. Είχαν την ικανότητα που ονομάζεται κοινωνικό ενδιαφέρον, συμπόνια και ανθρωπισμός. Είχαν στενές προσωπικές σχέσεις με έναν μικρό «κλειστό» κύκλο φίλων και οικογενειακών μελών περισσότερο, παρά πολλές επιφανειακές σχέσεις με πολλούς ανθρώπους.

Είχαν αίσθηση του χιούμορ και προτιμούσαν να αυτοσαρκάζονται ή να σχολιάζουν γενικά και ποτέ το χιούμορ τους δεν είχε αντικείμενο άλλους ανθρώπους. Αποδέχονταν τον εαυτό τους και τους άλλους και προσπαθούσαν να θεωρούν τους άλλους όπως πραγματικά είναι.

Ο Μάσλοου δεν πίστευε φυσικά ότι οι αυτοπραγματωμένοι άνθρωποι είναι τέλειοι. Είχαν ελαττώματα και ενοχές, αλλά με ρεαλιστικό άγχος, και είχαν μάλλον ρεαλιστικές ενοχές παρά τοποθετημένες λανθασμένα ή νευρωτικές εκδοχές. Μερικοί ήταν αφηρημένοι ή υπερβολικά ευγενικοί και, τελικά, μερικοί είχαν ορισμένες στιγμές απονιάς, «χειρουργικής» ψυχρότητας κι έχαναν το χιούμορ τους.

(Πηγή διαγράμματος: http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow%27s_hierarchy_of_needs, η προσαρμογή δική μου)

Ο Μάσλοου θέλησε να εντοπίσει τις συνιστώσες της θετικής πνευματικής υγείας και ήταν αυτός που έφερε τον άνθρωπο πίσω στην ψυχολογία και στην προσωπικότητά του. Υπήρξε ένας σπουδαίος ψυχολόγος και αναζητητής της αλήθειας, του οποίου η προσφορά στον τομέα της Ψυχολογίας και της Φιλοσοφίας και, γενικότερα, στην εξέλιξη και βελτίωση του ανθρώπου υπήρχε μεγάλη και αξιόλογη.

---

Έγραψε σχετικά ο Κωσταντίνος Χουβαρδάς: «Η υποκίνηση (motivation) ως παράγοντας ανάπτυξης προσωπικών δεξιοτήτων» (http://www.teethrakis.gr/enimerosi/enimerotiko-deltio/teyxos6.pdf)

---

Ο Maslow και η Ορθο-Εκπαίδευση

Η Ψυχολογία ασχολείται συνήθως με την ψυχοπαθολογία. Η λέξη ψυχή σημαίνει τον νου. Σημαίνει τις νοητικές δραστηριότητες και διαδικασίες. Παθολογία είναι η επιστημονική μελέτη της φύσης των ασθενειών. Επομένως, Ψυχοπαθολογία είναι η μελέτη της προέλευσης, της ανάπτυξης και των εκδηλώσεων των νοητικών διαταραχών ή των διαταραχών της συμπεριφοράς.

Ο Maslow έγραψε:

Η αρχική ερώτησή μου ήταν σχετικά με την ψυχοπαθογένεση (psychopathogenesis).«Τι κάνει τους ανθρώπους νευρωτικούς (neurotic);» Η απάντησή μου ήταν, εν συντομία, ότι η νεύρωση φαινόταν στον πυρήνα της, και στην εκκίνησή της, να είναι μια ασθένεια ανεπάρκειας (deficiency). Ότι γεννήθηκε από τη στέρηση ορισμένων ικανοποιήσεων που ονόμασα ανάγκες, με την ίδια έννοια που και το νερό και τα αμινοξέα και το ασβέστιο είναι ανάγκες, δηλαδή η απουσία τους προκαλεί ασθένειες. Στη δημιουργία της νεύρωσης, μαζί με άλλους καθοριστικούς παράγοντες, συμμετέχουν οι ανεκπλήρωτες ευχές για ασφάλεια, για «ανήκειν» και εύρεση ταυτότητας, για στενές σχέσεις αγάπης, για σεβασμό και κύρος. Τα «δεδομένα» μου συλλέχθηκαν μέσα σε δώδεκα χρόνια ψυχοθεραπευτικής δουλειάς και έρευνας και είκοσι χρόνια μελέτης της προσωπικότητας. …H έρευνα έδειξε ότι όταν οι ελλείψεις εξαλείφονταν, οι ασθένειες έτειναν να εξαφανιστούν. (Maslow, Toward a Psychology of Being, σελ. 27)

Εφόσον μας ενδιαφέρει το καθεστώς κινήτρων, οι υγιείς άνθρωποι έχουν ικανοποιήσει αρκετά τις βασικές ανάγκες τους για ασφάλεια, ανήκειν (belongingness), αγάπη, σεβασμό και αυτοεκτίμηση, έτσι ώστε να παρακινούνται πρώτιστα από τάσεις για αυτοπραγμάτωση (που ορίζεται ως συνεχιζόμενη πραγματοποίηση δυνατοτήτων, δεξιοτήτων και ταλέντων, ως εκπλήρωση αποστολής [ή καλέσματος, μοίρας, πεπρωμένου], ως πληρέστερη γνώση και αποδοχή της εγγενούς φύσης του ατόμου, ως μιας αδιάλειπτης πορείας προς την ενότητα, την ένταξη ή την συνέργεια του ατόμου). (Maslow, Toward a Psychology of Being, σελ. 31)

Αυτό είναι ένα κεφάλαιο της «θετικής ψυχολογίας», ή «ορθοψυχολογίας», του μέλλοντος δεδομένου ότι ασχολείται με τα σε πλήρη λειτουργία και υγιή ανθρώπινα όντα και όχι μόνο με αυτά που συνήθως είναι άρρωστα. Είναι, ως εκ τούτου, δεν έρχεται σε αντίθεση με την ψυχολογία ως «ψυχοπαθολογία του μέσου όρου», την υπερβαίνει και μπορεί στη θεωρία να ενσωματώσει τα πορίσματά της σε μια πιο περιεκτική και ολοκληρωμένη δομή, η οποία περιλαμβάνει τόσο τον άρρωστο όσο και τον υγιή άνθρωπο… (Maslow, Toward a Psychology of Being,σελ. 85)

Ο Maslow πίστευε ότι τα ψυχικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα αυτού που ονόμασε ανεκπλήρωτες ανάγκες (deficiency needs) (Maslow, Toward a Psychology of Being, σελ. 28)

Σκέφτηκε ότι οι ανάγκες οι οποίες δεν εκπληρούνται ή ματαιώθηκαν γίνονται ψυχοπαθολογίες (psychopathologies). Αυτά τα ψυχικά προβλήματα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί από το να αναπτυχθούν αν αυτές οι βασικές ανάγκες ικανοποιούνταν ιδιαίτερα στη διάρκεια ανάπτυξης των μικρών παιδιών.

Ο Maslow έγραψε:

… Ένας άνθρωπος που δεν ικανοποιεί πλέον μία από τις βασικές ανάγκες του μπορεί δίκαια να θεωρηθεί απλά ως ένας άρρωστος άνθρωπος, όπως ακριβώς χαρακτηρίζουμε «άρρωστο» τον άνθρωπο που δεν έχει βιταμίνες ή μέταλλα. Ποιος μπορεί να πει ότι η έλλειψη αγάπης είναι λιγότερο σημαντική από την έλλειψη βιταμινών; Επειδή γνωρίζουμε τις παθογόνες επιπτώσεις της πείνας για αγάπη, ποιος μπορεί να πει ότι προσεγγίζουμε το θέμα με αντιεπιστημονικό ή παράνομο τρόπο, περισσότερο από τον γιατρό που κάνει διαγνώσεις και θεραπεύει την πελλάγρα ή το σκορβούτο; Αν μου επιτρέπεται αυτή η χρήση, θα πρέπει στη συνέχεια να πω απλά ότι ένας υγιής άνθρωπος πρωτίστως κινητοποιείται από τις ανάγκες του να αναπτύξει και να επικαιροποιήσει στον μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες και ικανότητές του. Αν ένας άνθρωπος έχει οποιεσδήποτε άλλες βασικές ανάγκες σε οποιαδήποτε ενεργό, χρονική αίσθηση, τότε είναι απλά ένας νοσηρός άνθρωπος. Είναι τόσο σίγουρα άρρωστος όπως αν είχε αναπτύξει ξαφνικά μια ισχυρή έλλειψη αλατιού ή ασβεστίου.

Ο Maslow έγραψε, επίσης:

Αν επρόκειτο να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «άρρωστος», με αυτόν τον τρόπο, τότε θα πρέπει, επίσης, να αντιμετωπίσουμε ξεκάθαρα τις σχέσεις του ανθρώπου με την κοινωνία του. Μια σαφής επίπτωση του ορισμού μας είναι ότι (1) από τη στιγμή που ένας άνθρωπος είναι άρρωστος, ουσιαστικά έχει εξουδετερωθεί / εκμηδενιστεί και (2) δεδομένου ότι μια τέτοια βασική παρεμπόδιση/ματαίωση γίνεται δυνατή τελικά μόνο από δυνάμεις έξω από το άτομο, τότε (3) η ασθένειά του πρέπει να προέρχεται τελικά από την ασθένεια της κοινωνίας. Η «καλή» ή υγιής κοινωνία, έτσι, θα μπορούσε να οριστεί ως εκείνη που επιτρέπει να αναδύονται οι υψηλότεροι σκοποί του ανθρώπου ικανοποιώντας όλες τις ισχυρές βασικές ανάγκες.

Η εφαρμογή της θεώρησης του Maslow Εκπαίδευση ονομάζεται «Ορθο-Εκπαίδευση» (Ortho-Education). Η Ορθο-Εκπαίδευση υποστηρίζει ότι οι ψυχικές ασθένειες προκύπτουν από ανεκπλήρωτες ανάγκες. Διδάσκει σε παιδιά και ενήλικες τις δεξιότητες που θα τους δείξουν πώς να ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους.

Χρήσιμος στην κατανόηση του θέματος είναι και ο ψυχολογικός όρος «συναίσθημα-ανάγκη«. Οι μη εκπληρωμένες (σε ανεπάρκεια) ανάγκες που περιγράφει ο Maslow είναι βιωματικά «συναισθήματα-ανάγκες«. Για παράδειγμα, η μη εκπλήρωση των αναγκών ασφάλειας βιώνεται ως φόβος από πολλούς ανθρώπους. Αυτό θα μπορούσε να γραφεί ως «ανεπάρκεια + ασφάλεια = συναίσθημα – ανάγκη + φόβος». Όταν πληρούνται οι ανάγκες ασφάλειας, ο φόβος εξαφανίζεται. Όπως Maslow έχει επισημάνει, όταν η ανάγκη ικανοποιείται, μια νέα «υψηλότερη» ανάγκη προκύπτει. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να δούμε ότι η «ανάγκη για αγάπη» προκύψει στην περίπτωση που κάποιος πρέπει να είναι θαρραλέος. Με αυτήν την έννοια ο φόβος αντικαθίσταται από το θάρρος –το οποίο συνοδεύεται από το δικό του σύνολο αναγκών και αξιών. Αυτό θα μπορούσε να γραφεί ως «ασφάλεια +εκπλήρωση=συναίσθημα–ανάγκη+θάρρος«.

Στο πλαίσιο αυτό, προτείνονται δύο βασικές προσεγγίσεις για την εκπαίδευση, σύμφωνα με τις οποίες:

1) η μη εκπλήρωση αναγκών στα παιδιά μπορεί να προληφθεί μέσω της εκπαίδευσης σε δεξιότητες εκπλήρωσης αναγκών,

2) παιδιά και ενήλικες που υποφέρουν από ανεκπλήρωτες ανάγκες μπορεί να βοηθηθούν με την εκμάθηση δεξιοτήτων εκπλήρωσης αναγκών.

Η αυτοπραγμάτωση είναι ένας όρος που δηλώνει την επιθυμία για αυτοεκπλήρωση. Στην περίπτωση του σχολείου, πρόκειται για μια κατάσταση όπου ο μαθητής έχει κίνητρο να βελτιωθεί και να φτάσει στο αποκορύφωμά του, σε αντίθεση με το να παρακινείται απλώς από την ανάγκη να μετριάσει τις ελλείψεις. Και ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι εκεί για να προωθήσει ό,τι μπορεί να πάει καλά.  Αυτός είναι ένας θετικός τρόπος να βλέπουμε τον κόσμο και σαφώς κάτι που οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προωθήσουν. Η αυτοπραγμάτωση για κάθε άτομο ξεχωριστά θα είναι διαφορετική και δεν είναι κάτι που έχουμε συνέχεια. Η αυτοπραγμάτωση πηγάζει από την επιθυμία να επιτύχουμε και όχι να μετριάσουμε την ανεπάρκεια.

Οι λέξεις ασθένεια, νόσος και ψυχοπαθολογία δεν αποτελούν μέρος του λεξιλογίου της Ορθο-Εκπαίδευσης  και του Συναισθηματικού Αλφαβητισμού. Η μη εκπλήρωση αναγκών οφείλεται σε έλλειψη δεξιοτήτων που μπορεί να διορθωθεί μέσω της εκπαίδευσης σε δεξιότητες ικανοποίησης αναγκών. Αυτό είναι το μέσο για την επίτευξη και τη διατήρηση της ψυχικής υγείας. Πολλοί ψυχολόγοι στην κίνηση του συναισθηματικού αλφαβητισμού είναι από την παλιά σχολή της ψυχολογίας. Βλέπουν τα ανθρώπινα προβλήματα ω ψυχικές ασθένειες. Αυτή η άποψη δεν ταιριάζει, ούτε καθορίζει με σαφήνεια την εκπαίδευση -η οποία είναι σαφώς η διδασκαλία στον μαθητή δεξιοτήτων. Δεν λέμε, για παράδειγμα, ότι οι πεντάχρονοι αναλφάβητοι είναι ψυχικά ασθενείς, επειδή δεν διαβάζουν. Όταν ένας ψυχολόγος έρχεται στην τάξη, θα πρέπει να είναι γιατί σκοπεύει να βοηθήσει τους μαθητές με τις πιο σοβαρές ελλείψεις στην ικανοποίηση των αναγκών τους. Οι μαθητές αυτοί πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παιδιά που πρέπει να διδαχθούν δεξιότητες επιβίωσης και εκπλήρωσης ακαδημαϊκών και οικονομικών αναγκών.

Η Εκπαίδευση στον Συναισθηματικό Αλφαβητισμό είναι Ορθο-Εκπαίδευση. Πρόκειται για μια διαδικασία στην οποία τα παιδιά χρησιμοποιούν τη βιωματική γνώση τους. Διδάσκονται να προσλαμβάνουν συνειδητά τα συναισθήματά τους, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές τους. Μαθαίνουν πώς να διεκπεραιώνουν αυτές τις συναισθηματικές καταστάσεις και να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες αυτές για να ερμηνεύσουν το δικό τους επίπεδο εκπλήρωσης αναγκών και να κάνουν τις αναγκαίες προσαρμογές. Αυτό επιτυγχάνεται παρέχοντάς στα παιδιά ένα συναισθηματικό λεξιλόγιο και γλώσσα, η οποία τα βοηθά να προσδιορίσουν τα συναισθήματά τους, και να ενεργήσουν αναλόγως για να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους. Θα μάθουν πώς να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες με το να τις συνειδητοποιήσουν και δείχνοντας τους τρόπους για να καταστούν υπεύθυνοι για την εκπλήρωση των δικών τους αναγκών.

Παρακάτω θα βρείτε υπερκειμενικά γραφήματα. Κάνοντας κλικ σε μια περιοχή του γραφήματος θα έχετε περισσότερες πληροφορίες. Στο Διάγραμμα 1, οι διακεκομμένες χρωματιστές γραμμές αναπαριστάνουν το ανώτατο επίπεδο που μπορεί να επιτευχθεί για κάθε ανάγκη.

Το Διάγραμμα 2 αναπαριστάνει τη μέση ψυχολογική κατάσταση του δυτικού πολιτισμού.

Για αυτό το θέμα ο Μάσλοου έγραψε:

Έτσι ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που μονίμως θέλει. Κανονικά η ικανοποίηση αυτών των θέλω δεν είναι εντελώς αλληλοαποκλειόμενη, αλλά μόνο τείνει να είναι. Το τυπικό μέλος της κοινωνίας μας είναι πιο συχνά μερικώς ικανοποιημένο και εν μέρει ανικανοποίητο σε όλα τα θέλω του. Η αρχή της ιεραρχίας που συνήθως εμπειρικά παρατηρείται δείχνει την αύξηση των ποσοστών μη ικανοποίησης των αναγκών καθώς ανεβαίνουμε την ιεραρχία.

Οι διακεκομμένες γραμμές αναπαριστούν το επίπεδο εκπλήρωσης του συναισθήματος-ανάγκης. Σημειώστε ότι οι ανάγκες ασφάλεια στον δυτικό πολιτισμό φαίνεται να βρίσκονται σε μια κατάσταση ικανοποίησης. Αυτό ισχύει μόνο όταν προσεγγίζεται το θέμα από μια άποψη – ισχύει για τις περισσότερες φορές που δεν απειλούμαστε άμεσα. Αν το κοιτάξουμε από μια πιο μακροπρόθεσμη σκοπιά, προκύπτει στην εξίσωση αβεβαιότητα. Όσο πιο βαθιά στο μέλλον κοιτάξουμε, τόσο περισσότερα είναι τα ενδεχόμενα ύπαρξης μιας απειλής να συμβεί, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών απειλών και των ασθενειών. Αν προβάλλουμε προς το τέλος της ζωής ενός ατόμου, τότε η ασφάλεια είναι 100% ελλιπής, διότι δεν μπορεί κανείς να προστατεύσει τον εαυτό του τελικά από το θάνατο. Εδώ σαφώς οδεύουμε σε αβεβαιότητα (συναίσθημα-ανάγκη η αμφιβολία), γιατί ο νους μπορεί να προβάλει. Μπορεί και να φέρνει το αβέβαιο μέλλον στο παρόν. Παρά το γεγονός ότι η απειλή δεν είναι πραγματική, το μυαλό μας μπορεί να ανταποκριθεί σαν να ήταν μια άμεση απειλή, ανακύπτει και το φόβο, ακόμη και όταν οι ανάγκες ασφαλείας ικανοποιούνται στο παρόν. Στην περίπτωση αυτή θα απαιτούσαμε ένα διαφορετικό διάγραμμα που θα έθετε τις ανάγκες ασφάλειας του δυτικού πολιτισμού, ψυχολογικά στο συναίσθημα-ανάγκη δυστυχία.

Εν κατακλείδι, ο δυτικός πολιτισμός αγωνίζεται με ελλείψεις ικανοποίησης αναγκών στην ασφάλεια, την αγάπη, την εκτίμηση και αυτοπραγμάτωση. Αυτές οι ανεκπλήρωτες ανάγκες βιώνονται από το άτομο, σε μια συνειδητή κατάσταση, ως το συναισθήματα-ανάγκη της δυστυχίας. Είναι οι ελλείψεις σε αυτές τις ανάγκες, από τις οποίες εκδηλώνεται οι ελλείψεις συναίσθημα-ανάγκη, κυρίως ασυνείδητα, στο άτομο και σε όλη την κοινωνία.

—————————-

Addressing Our Needs: Maslow Comes to Life for Educators and Students

————————————